افغانستان، نیروهای بیگانه و چالش دولت – ملت سازی

بررسی تاریخی افغانستان نشان از گسست‌های گسترده اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دارد که ناشی از ضعف فرآیند «دولت – ملت سازی» در این کشور می‌باشد؛ این فرآیند در تلاش است باورها، سنت‌ها و ارزش‌های یک واحد ملی را شکل دهد و در نتیجه، هویتی مشترک را برای دستیابی به منافع ملی و نگاهی همسو به آینده، ایجاد و تقویت نماید. کشور افغانستان در این مسیر، طی دو قرن گذشته همواره بین دو قدرت استعماری روسیه تزاری و انگلستان عمل کرده و تحت اشغال این دو قدرت قرار گرفته است. شرایط جغرافیایی خاص، حضور قدرت‌های استعماری خارجی در سمت شمال و جنوب و نیز مقاومت اقوام و قبایل افغان در مقابل سلطه نیروهای خارجی، متغیرهایی بودند که مجال تأسیس یک حکومت مرکزی واحد و قدرتمند برای به زیر سلطه کشیدن اقوام، قبایل و جنگ‌سالاران افغان و همچنین خروج نیروهای اشغالگر را نداشته است. به عبارت دیگر ساختار قدرتمند ارزش‌های ادبی، قبیله‌ای و مذهبی جامعه متکثر افغانستان، امکان تمرکز قدرت در شخص حاکم و دولت مرکزی کابل را منتفی ساخته است. تحلیل و بررسی فرآیند تاریخی، وجود دولت ضعیف و جامعه قوی، تکثر هویت‌های قومی، قبیله‌ای، مذهبی و محلی، تحمیل دموکراسی به شیوه غربی توسط کشورهای غربی به ویژه امریکا و عدم توجه به ساختار اجتماعی و سنتی افغانستان، نشان از افزایش تنش‌های سیاسی و نظامی در افغانستان در طی سال‌های آینده دارد.